کاشت حلزون چیست؟
کاشت حلزون گوش(Cochlear Implant) نوعی درمان کم شنوایی است که برای افرادی که ناشنوا هستند و یا کم شنوایی شدید تا عمیق دارند و سلول های عصبی آنها بیش از ۸۵ درصد آسیب دیده است و سمعک به این افراد پاسخ نمیدهد؛ مورد استفاده قرار میگیرد که در آن با استفاده از تحریک الکتریکی عصب شنوایی، بخشی از شنوایی را به فرد ناشنوا میتوان بازگردادند. درست است که این پروتز شنوایی طبیعی را باز نمی گرداند ، ولی به فردی که دچار ناشنوایی است شکل خاصی از صداهای موجود در محیط را می دهد و او را قادر می سازد گفتار را به درستی درک کند.
کاشت حلزون باعث بهبود ارتباط و کیفیت زندگی افرادی میشود که کم شنوایی شدید تا عمیق دارند و سمعک به آنها کمک کمی میکند.
فوائد کاشت حلزون
کاشت حلزون برای نوزادان و کودکانی که در مرحله یادگیری گفتار و زبان هستند بسیار حائز اهمیت است و باعث یادگیری زبان و گفتار در آنها میگردد. نوزادانی که عمل کاشت حلزون را قبل از ۱ سالگی انجام میدهند نسبت به کودکان مشابهی که دیرتر این دستگاه را دریافت میکنند میتوانند بهتر بشنوند، صدا و موسیقی را بهتر درک کنند و بهترصحبت کنند و سرعت رشد مهارت های زبانی مشابهی با کودکان دارای شنوایی طبیعی دارند. همچنین بزرگسالان و کودکانی که شنواییشان را بعد از یادگیری گفتار و زبان (زبان آموزی) از دست دادهاند، میتوانند از این عمل استفاده کنند.
این افراد بیان میکنند که کاشت پروتز شنوایی باعث بهتر شدن موارد زیر میشود:
- صداهای گفتاری را بدون نیاز به لبخوانی بهتر درک میکنند.
- نویز های محیطی کمتر آزار دهنده هستند
- بهبود در درک گفتار در محیطهای شلوغ و نویزی.
- صدای تلفن و تلویزیون را بهتر میشنوند.
عوارض کاشت حلزون
عمل کاشت معمولا خطری ندارد. ولی ممکن است مثل هر عمل دیگری عوارضی داشته باشد مثلا:
- جایگذاری پروتز ممکن است به باقیمانده شنوایی در گوش آسیب وارد کند. چرا که مایع داخل حلزون گوش کاملا تخلیه میگردد.
- التهاب غشاءهای اطراف مغز و طناب نخاعی از عوارض عمل کاشت حلزون گوش در کودکان و نوزادان است که جهت پیشگیری از این موضوع حتما واکسن مننژیت را قبل از عمل باید تزریق کرد..
- گاهیاوقات هم، ممکن است دستگاه خراب شود که نیازمند عمل جراحی مجدد میباشد.
همچنین عوارض نادری چون:
- فلج عصب صورتی
- عفونت در محل جراحی
- سرگیجه
- خونریزی
- اختلال عملکرد حس چشایی
- وزوز گوش
- نشت مایع نخاع
ممکن است اتفاق بیافتد.
عملکرد کاشت حلزون:
پروتز کاشت حلزون شنوایی شامل یک بخش خارجی است که صدا را از محیط جمع آوری میکند و به بخش داخلی که به وسیله عمل جراحی پشت گوش انجام میگیرد منتقل میکند.
پروتز حلزون شامل :
- میکروفون: صداهای محیط را دریافت میکند و محل دقیق آن در پشت گوش است و پردازنده دقیقاً بالای آن قرار دارد.
- پردازنده صدا: صداهای جمع آوری شده از طریق میکروفون را پردازش کرده و به بخش های مختلف از نظر فرکانس تقسیم بندی میکند.پردازنده صدا با باتری کار میکند.پردازشگر صدا، صدای رمزگذاری شده دیجیتالی را از طریق سیم پیچ خارج از سر به ایمپلنت منتقل میکند.
- ایمپلنت(implant): سیگنالهایی را از پردازشگر گفتار دریافت میکند و آنها را به پالس های الکتریکی تبدیل میکند و به آرایه الکترود قرار گرفته در حلزون گوش (گوش داخلی) میفرستد.
- الکترودها : که شامل گروهی از الکترود است که ایمپالس ها را از سیمیلاتور جمع آوری می کند و آن ها را به بخش های مختلف عصب شنوایی میفرستد.
این ایمپلنت برخلاف سمعک که فقط صدا را تقویت میکند ؛ قسمت های آسیب دیده گوش را که شامل گوش میانی و حلزون گوش است را دور میزند و الکترودهای آن پیام الکتریکی را مستقیما به عصب شنوایی و سپس مغز منتقل میکند و فرد از وجود صدا و گفتار مطلع میگردد.
کاشت حلزون شنوایی در حال حاضر تمامی این قسمت ها را دارد و قسمت خارجی آن نمایان است و چیزی به نام کاشت حلزون نامرئی وجود ندارد.
معیار انتخاب بیماران برای کاشت حلزون گوش
در حدود ۴۰ سال پیش تنها معیار کاشت حلزون شنوایی ؛ کم شنوایی دو طرفه عمیق( بیش از ۱۱۰ دسی بل) بود ولی الان چند معیار و پارامتر مورد ارزیابی قرار میگیرد و کاندیداتوری عمل کاشت انجام میگیرد که باید با پزشک متخصص گوش و همچنین اودیولوژیست حتما مشورت نمایید.
استفاده از دستگاه کاشت برای گوش ملتزم عمل جراحی و گذراندن دوره های تربیت شنوایی میباشد تا با چگونگی تلفظ حروف و نوع صداها آشنا شوید که شنواییشناس و گفتار درمان در فرایند یادگیری آن نقش خیلی مهمی دارند. قبل از عمل جراحی، تمامی این عوامل نیاز است که توسط متخصص،اودیولوژیست و گفتاردرمانگر بررسی شوند.
برای کاندید شدن عمل این پروتز فرد باید چند ویژگی را دارا باشد که عبارتند از:
- انواع کم شنوایی : شدید تا عمیق یا کاهش شنوایی عمیق
- بهره نبردن در استفاده از سمعک
- نداشتن شرایط پزشکی خطرناک که خطرات همراه با کاشت حلزون را افزایش دهد.
- توانایی شرکت کردن مرتب در جلسات توانبخشی، تربیت شنوایی و گفتاردرمانی
- درک کامل از مزایا, معایب و عوارض عمل کاشت حلزون شنوایی
نکته مهم: در موارد اختلال نوروپاتی شنوایی نیز با وجود نرمال بودن شنوایی ، کاشت حلزونی در این افراد انجام میشود و عملکرد بیمار به ویژه در محیط های شلوغ را بهبود میبخشد.
هم چنین امروزه برای بیمارانی که شنوایی آنها در فرکانس های بم خوب است هم از پروتزهای کاشت ترکیبی (هیبرید) با الکترود کوتاه و هم سمعک (ترکیبی از تقویت اکوستیک و الکتریک) در یک گوش استفاده میگردد.
همچنین در دستگاههای کاشت جدید، از سیستم شنوایی بایمودال (bimodal hearing) برای جفت کردن این پروتز در یک گوش با دستگاه کاشت یا سمعک در گوش دیگر استفاده میشود.
برای کدام گوش باید کاشت حلزون انجام شود؟
برخی ترجیح میدهند گوشی که شنوایی ضعیفتری دارد را کاشت کنند تا بتوانند از سمعک در گوش بهتر استفاده کنند. برخی دیگر تصمیم میگیرند به امید نتیجه بهتر، گوش بهتر خود را کاشت کنند. عوامل دیگری نیز مد نظر قرار میگیرد، از جمله آناتومی هر گوش از نظر جراحی، طول مدت ناشنوایی در هر گوش، نوع کم شنوایی هرگوش و… .
نهایتا تیم کاشت حلزون نیز پیشنهاد خود را میدهد. اگر در هر دو گوش احتمال موفقیت برابر باشد، شما حرف آخر را میزنید که برای کدام گوش کاشت حلزون انجام شود.
برای انجام عمل کاشت حلزون چه مراحلی باید طی شود؟
۱) مراجعه به مرکز کاشت حلزون و تشکیل پرونده
۲) انجام بررسی های اودیولوژیک و مراجعه جهت توانبخشی و ارزیابی کفایت سمعک
۳) شرکت در کمیسیون
۴) در صورت تایید کاندیداتوری : مراجعه جهت جراحی و همزمان قرارگرفتن در نوبت دریافت پروتز
۵) جراحی
۶) دریافت دستگاه
۷) تنظیمات دوره ای و همزمان شروع کلاس های توانبخشی
۸) ارزیابی های سه ماه یک بار
۹) پایان دوره توانبخشی و ادامه توانبخشی در مراکز واژه کم شنوایی یا کلینیک ها
۱۰) ارزیابی نهایی و ترخیص
عمل جراحی کاشت حلزون
متخصص جراحی ENT پشت گوش را شکاف میدهد و حفره کوچکی در قسمت استخوان جمجمه پشت گوش برای گذاشتن قسمت داخلی دستگاه ایجاد میکند. سپس جراح سوراخ کوچکی دربرای رسیدن به حلزون ایجاد کرده و از طریق این سوراخ الکترود دستگاه را از طریق دریچه گرد حلزون وارد حلزون کرده و این الکترودها روی سلول های عصبی قرار میگیرند. سپس شکاف پشت گوش با بخیه بسته میشود، بهطوریکه قسمت داخلی زیر پوست قرار میگیرد. عملکرد دستگاه توسط اودیولوژیست بررسی شده و عمل با موفقیت تمام میشود.
فعال کردن دستگاه
برای فعال کردن دستگاه، اودیولوژیست کارهای زیر را انجام میدهد:
- تنظیم صدا و پردازشگر دستگاه
- بررسی قسمت مختلف دستگاه برای اطمینان از کارکرد صحیح آن
- آموزش استفاده از دستگاه و نگهداری از آن
- برنامه ریزی جلسات توانبخشی، تربیت شنوایی و گفتاردرمانی
توانبخشی
توانبخشی شامل آموزش به مغز برای درک صداهای شنیده شده از پروتز کاشت حلزون شنوایی که از طریق تربیت شنوایی توسط اودیولوژیست انجام میگیرد.
همچنین کلاس های گفتاردرمانی باعث تسریع در یادگیری زبان و گفتار میگردد.
انواع کاشت حلزون
در حال حاضر در کاشت حلزون ۵ برند در دنیا فعالیت دارد که به ترتیب:
Me-del اتریش (۲۴ الکترود): وارد کننده در ایران شرکت آلتون شنوا
Cochlear استرالیا(۲۲ الکترود): وارد کننده ایران شرکت سهند طب درمان
Advanced bionic آمریکا (۱۶ کانال): وارد کننده ایران شرکت عرشیا گستر
Oticon medical فرانسه: وارد کننده شرکت آلتون شنوا
Nurotron چین: درایران نمایندگی ندارد و شروع به کار نکرده است.
دستگاه کاشت حلزون هیبرید چیست؟
در برخی از دستگاه های کاشت حلزون هیبرید قسمت اکوستیکی که میتواند در بالای پردازشگر صدا قرار گیرد فرکانسهای پایین(صداهای بم) را تقویت کند، پردازشگر صدای پروتز هم دسترسی به فرکانسهای بالا را فراهم میکند ؛ سپس پاسخهای عصبی به مغز ارسال میشوند، در مغز این پاسخها با صداهای تقویتشده توسط قسمت اکوستیکی ترکیب شده و صدا درک میشود. این سیستم در افرادی به کار میرود که شنوایی آنها در فرکانس های بم با سمعک قابل شنیدن است.
برای این کار نیاز به سمعک جدا نیست و قسمت سمعک و پروتز کاشت در خود دستگاه برای بهبود عملکرد شنوایی هماهنگ و همزمان با هم عمل میکنند.
شنوایی بایمودال چیست؟
استفاده دستگاههای شنوایی مختلف و محرک متفاوت از جمله کاشت حلزون در یک گوش و سمعک در گوش دیگر نیز امکانپذیر است. این نوع تحریک سیستم شنوایی بایمودال (bimodal hearing) نام دارد، به علت اینکه در آن ترکیبی از دو روش تحریکی متفاوت است:
صدای الکتریکی توسط پروتز کاشت حلزون و صدای اکوستیکی توسط سمعک.
این نوع شنوایی مزایای زیادی دارد از جمله:
۱- بازشناسی بهتر گفتار در سکوت و در حضور نویز، خصوصا کسانی که در محیط های شلوغ کار میکنند و یا مکالمه روبرو زیاد دارند.
۲- در شنوایی بایمودال، سمعک اطلاعات اکوستیکی را خصوصا در فرکانسهای بم فراهم میکند و یک مکمل خوب برای کاشت حلزون میباشد. اطلاعات استخراجی از فرکانسهای بم باعث شناسایی و بازشناسی بهتر گفتار و درک بهتر به ویژه آهنگ و موسیقی میشود.
یکی از جدیدترین دستگاهها در شنوایی بایمودال هوشمند ، سیستم smart bimodal hearing میباشد، که از تکنولوژی ساختهشده برای آیفون (MFi) استفاده میکند. شرکت های های کوکلئار (Cochlear) و ریساند (Resound) با همکاری هم، برای افرادی که به دنبال شنوایی بایمودال عالی هستند، با مشارکت هم شنوایی بایمودال هوشمندی را ارائه کردهاند.
شما اگر شما از کاشت حلزون کوکلئارنوکلئوس ۷ (®Cochlear™ Nucleus) و سمعکهای ریساند دارای تکنولوژی ساختهشده برای آیفون (MFi) استفاده میکنید، شما میتوانید صدا را از محصولات اپل (Apple) مستقیم و بدون واسطه به طور همزمان در هر دو گوشتان دریافت کنید. دستگاه کاشت حلزون نوکلئوس ۷ و سمعک سازگار ریساند طوری طراحی شدهاند که با هم کار کنند تا شما تجربه شنوایی بایمودال مناسبی پیدا کنید و میتوانید هر دو وسیله را از طریق گوشی موبایلتان کنترل کنید و به راحتی و بیسیم به موزیک گوش کنید و یا به تلویزیون وصل شوید و میزان بلندی صدا را کنترل کنید.
تفاوت بین دستگاه کاشت حلزون و سمعک
همانطور که گفتیم تفاوت کاشت حلزون با سمعک ، سمعکها صداها را برای افراد کم شنوا تقویت میکنند، درصورتیکه دستگاههای کاشت پیچیدهتر هستند و مستقیما عصب و مغز را تحریک میکنند. اگرچه قسمت پردازشگر خارجی پروتز کاشت، شبیه به سمعک پشت گوشی به نظر میرسد، اما بیشتر شبیه یک کامپیوتر کوچک عمل میکند که سیگنالهای صوتی را کدبندی میکند.
کاربران سمعک میتوانند با تغییر ولوم و تنظیم سمعک شنوایی مطلوبی پیدا کنند ولی افرادی که نیاز به کاشت حلزون دارند، با افزایش ولوم صدا مشکلشان برطرف نمیشود، مغز آنها برخی از اجزاء سیگنالهای صوتی را از دست میدهد.
شنوایی با کاشت حلزون مانند شنوایی طبیعی یا شنوایی با سمعک نیست و صدا کمی کامپیوتری است، اما این امکان را فراهم میکند که افراد با دیگران براحنی مکالمه کنند و صداهای محیطی را درک کنند.
صدای دستگاه کاشت حلزون کمی با صدای طبیعی متفاوت است. کاربران این پروتز توصیف متفاوتی از صدا دارند. در ابتدا، صدا معمولا با عناوینی مانند “مکانیکی”، “روباتیک”، “کارتونی” توصیف میشود و یا مانند افرادی است که “با آبنبات در دهان خود صحبت میکنند”. با گذشت زمان و شرکت در دوره های تربیت شنوایی کیفیت صدا تغییر خواهد کرد زیرا مغز الگوهای تحریکی ارائهشده توسط کاشت حلزون را دوباره یاد میگیرد. در بیشتر آنها، کیفیت صدا طی شش تا دوازده ماه اول مرتب بهبود مییابد.
هزینه کاشت حلزون
قیمت کاشت حلزون بسیار گرانتر از قیمت سمعک میباشد چرا که هزینه کاشت حلزون شامل ارزیابیهای قبل از عمل، عمل جراحی، دستگاه کاشت حلزون، پیگیریهای بعد از عمل، فعال کردن دستگاه و خدمات توانبخشی میباشد، در آمریکا این هزینه حدود ۲۵،۰۰۰ تا ۶۰،۰۰۰ دلار است.
خوشبختانه در ایران هزینه کاشت حلزون شنوایی کمتر است و مقدار زیادی از این هزینه را هیات امنای ارزی و وزارت بهداشت پرداخت میکنند.
با حمایت دولت خانوادهها فقط ۶،۰۰۰،۰۰۰ تومان پرداخت میکنند و مابقی هزینه کاشت حلزون توسط دولت پرداخت میشود.
همچنین خیریه ای متعلق به هنرمند کشورمان خانم کتایون ریاحی به نام کمک( کیش مهر کتایون) که در شهر کیش است نیز برای کودکانی که نیازمند انجام این عمل هستند هزینه و کمک های مردمی را جمع آوری میکند.